روش های جدیدی برای مدیریت زنگ تفریح و در جهت کاهش رفتار اختلال زا مورد استفاده قرار می گیرد ، به بیان چهار روش در این مورد می پردازد.
۱- بهبود رفتار در سطح سازمان ، کلاس و فرد که شامل سه سطح می باشد.
الف) بهبود رفتار در سطح سازمان یا مدرسه :
تا سازمان مدرسه و محیطی که در آن رفتار نامطلوب بروز می کند مورد ارزیابی و اصلاح قرار نگیرد ، ارائه ی راه حل های مختلف برای مسائل انضباطی دانش آموزان چاره ساز نخواهد بود . بهبود رفتار در سطح سازمان را می توان با ایجاد فرصت هایی برای ارزیابی مدیریت کلاس ها ، روش های تدریس ، مقررات مدرسه ، الگوی رهبری ، نظام حمایت از کارکنان و چگونگی ارتباطات فراهم آورد و در صورت لزوم هر یک از موارد فوق را مورد تجدید نظر و اصلاح قرار داد.
ب) بهبود رفتار در سطح کلاس :
از عوامل دیگری که می تواند بر دفتار معلم و شاگرد تاثیر بگذارد ، شرایط کلاس است. مهارت اصلی معلم برقراری یک نظام فعالیت در کلاس است . اگر در کلاس نظام فعالیت جریان نداشته باشد ، انضباط حاکم نخواهد شد . نظام فعالیت های کلاس ، شامل تعیین اهداف ، تعیین تکلیف ، توجه به ارتباطاات ، در نظر گرفتن زمان برای هر فعالیت ، و در اختیار گذاردن منابع مناسب برای آن فعالیت است که برای هر یک از موارد فوق باید قبلا برنامه ریزی گردد. از اقدامات دیگری که می تواند در کاهش رفتار نامناسب در کلاس موثر باشد ، مشارکت دانش آموزان در تنظیم مقررات کلاس و تقویت مهارت های ارتباطی آنان به ویژه آموزش رفتار ارتباطی مناسب با همتایان است.
ج) بهبود رفتار در سطح فرد :
هر دانش آموز به علت شرایط ویژه ی خود ، دارای الگوی رفتاری خاص می باشد. لذا هرگز نمی توان دستورالعمل ساده ای برای پاسخ گویی به رفتارهای اختلال زای دانش آموزان در شرایط مختلف ارائه داد . رفتار دانش آموز هم چنین ممکن است نشان دهنده ی مشکل شخصی و نیازمند توجه خاص باشد . به هر حال مداخله در سطح فردی لازم است که متناسب با وضعیت دانش آموز و شناخت کمبود های او باشد باید مشخص شود که دانش آموز در اقدام به رفتار ناشایست در جست و جوی چیست، پرهیز از شکست ؟ کسب شهرت کسب محبوبیت نزد افراد خاص در مدرسه ؟ مداخل هایی که بتواند دانش آموز را از طریق راه های قابل پذیرش به هدف خود برساند ، از موثرترین روش ها برای بهبود رفتار دانش آموزان می باشد. به همین ترتیب ، تقویت مهارت های مشاور مدرسه و تعیین معلم راهنما برای دانش آموزانی که دچار اختلالات رفتاری هستند ، از روش های موثر در کاهش رفتار ناسازگار است. اگر رفتار نامناسب در همه ی شرایط بروز می کند که این امر بسیار نادر است ، لازم است به شرایط خارج از مدرسه و توجه و برای رفع مشکل ، از همکاری خانواده ، خدمات بهزیستی و پزشکی استفاده گردد.
2- بهبود رفتار دانش آموزان از طریق جلب مشارکت آنان در بازسازی حیاط و محوطه ی بازی :
محققان به این نتیجه رسیدند که به طور کلی در مدارسی که دانش آموزان مشارکت بیش تری در طراحی و ساخت محوطه ی بازی داشتند ، نتایج تحقیق برای دست یابی به اهداف ، مثبت تر بوده است . بر اساس مصاحبه با معلمان ، در همه ی مدارسی که مداخله برای بهسازی حیاط انجام گرفت ، میزان دعوا و زد و خورد و شکایات دانش آموزان در زنگ تفریح کاهش قابل ملاحظه ای یافته بود . به همین ترتیب ، میزان خستگی و بی حوصلگی دانش آموزان کم تر شد و رضایت آنان از حیاط و محوطه ی بازی افزاسش یافته بود.
3- بهبود رفتار از طریق بهبود روابط بین دانش آموزان :
از موثر ترین برنامه ها در زمینه ی بهبود رفتار دانش آموزان در مدرسه که مورد تایید محققان بی شماری قرار گرفته است ، آگاه سازی دانش آموزان از روش های مسالمت آمیز در زمینه ی حل اختلافات در مدرسه و تقویت تفاهم و هم بستگی میان دانش آموزان است. مهم ترین طرح ها در این زمینه ، برنامه ی حل مشارکت آمیز تعارض توسط دانش آموزان به ویژ ه توانایی گوش دادن ، تقویت اعتماد به نقس و خود باوری است . مهارت های فوق باعث می شود که دانش آموزان در شرایط دشوار نه تنها به حل تعارضات خود بپردازند ، بلکه از همتایان خود نیز که مورد آزار قرار می گیرند ، دفاع کنند.
4 -بهبود رفتار دانش آموزان از طریق آموزش معلمان و بهبود جو مدرسه :
مهم ترین اقدام برای بهبود رفتار در مدرسه و تقویت ارزش های اخلاق ، ارائه ی برنامه های مستمر آموزش ضمن خدمت برای مدیران و معلمان در جهت تقویت مهارت های ارتباطی آنان است. هم چنین معلمان به معیارهایی که در هر مدرسه وجود دارد باید عمل کنند تا دانش آموزان نیز از آن ها الگو بگیرند و به آن معیارها توجه داشته باشند. اگر در مدرسه روح انصاف ، عدالت ، اعتماد متقابل و صمیمیت بین مسئولان مدرسه و معلمان برقرار باشد ، دانش آموزان نیز عدالت ، صمیمیت و احترام متقابل را یاد می گیرند.
به طور خلاصه ، لازمه ی مدیریت صحیح زنگ تفریح ، اتخاذ یک سیاست کلی انضباطی با مشارکت همه ی عوامل ذی نفع در مدرسه است . همان طور که اشاره شد نمی توان انتظار داشت که رفتار دانش آموز پرخاشگر در حیاط مدرسه بدون توجه به شرایط کلاس ، نحوه ی پذیرش او در گروه ، رابطه ی وی با همسالان ، و شرایط خانوادگی تشخیص داده شود و با اقدامات تنبیهی و تشویقی ، رفتار نامناسب ریشه کن گردد.
راه حل مشکل ، مداخله در سطوح مختلف و توجه به جنبه های مختلف زندگی در مدرسه است.
اجرای راه حل:
۱-جلب مشارکت آنان در بازسازی حیاط و محوطه ی بازی
از دانش آموزان و همکاران نظر خواهی به عمل آمد که برای زیبا سازی محیط مدرسه چه باید کرد؟
پس از بررسی جمع بندی نظرات به شرح زیر می باشد.
• نظافت عمومی صحن مدرسه .
• طراحی دیوارهای مدرسه
• اجرای مسابقات در زنگ تفریح و سرگرمی ها
۲-بهبود رفتار دانش آموزان از طریق آموزش معلمان و بهبود جو مدرسه
– به همکاران تاکید گردید که معلم خود باید یک الگو ونمونه برای دانش آموزان باشد.
– در برابر رفتارهای دانش آموزان سریع قضاوت نکند.
-به دانش آموزان باید احترام و شخصیت قائل شد.
-در موقع ناراحتی و عصبانیت واکنش تند نشان ندهیم.
-ناراحتی های بیرون از مدرسه را به محیط مدرسه نیاوریم.
۳- بهبود رفتار از طریق بهبود روابط بین دانش آموزان
ارئه ی نکاتی در رابطه با بهبود روابط بین شا گردان در مراسم صبح گاه توسط مدیر مدرسه
. ارائه پیام های قرآنی در رابطه با روابط انسانی مطلوب .
نصب جمله هایی که در رابطه با رفتار مناسب ودوستانه در سالن و راه روهای مدرسه توسط دانش آموزان که خود این پیام ها و جمله ها را تحقیق می کردند که با همکاری مربی پرورشی آن ها را نصب کردند که این فعالیت تا حدود زیادی باعث بهبود روابط بین بچه ها گردید.
۴-نظر خواهی از دانش آموزان در جهت ایجاد شرایط مطلوب
-در مدرسه ی خوب معاون با دانش آموزان رابطه ای دوستانه دارد.
– معلم با دانش آموزان مثل یک دوست رفتار می کند.
– مدیر با معلمان و دانش آموزان رابطه ای صمیمانه و خوبی دارد.
-در مدرسه ی خوب به نظرات بچه ها توجه می شود و آن ها را اجرا می کنند.
– به توانایی ها و استعداد های مختلفی که دانش آموزان دارند توجه گردد مثلا استعداد در زمینه ی شعر ،سرود ، تئاتر و ورزشی و…
تهیه کننده : سرکار خانم شیروان پیروز– معاونت آموزشی دبستان دخترانه امام حسین ( ع ) شماره (۱)
تایید کننده: سرکار خانم حسینی – مدیریت محترم آموزشگاه