نقش بازی در رشد کودک بسیار با اهمیت است. انواع بازی و فعالیت از جنبه‌های ذهنی، جسمی، عاطفی و اجتماعی به رشد کودکان کمک می‌کند. بازی به طور کلی در تقویت هوش و بهبود مهارتهای پایه کودکان نقشی حیاتی دارد. بسیاری از والدین به طور شهودی می‌دانند که چرا بازی برای کودکان مهم است، اما اکثر ما والدین به ندرت با فواید بازی برای ابعاد مختلف رشد کودکان آشنا هستیم.
نقش بازی و فعالیت بدنی در رشد کودک
نقش بازی در رشد کودک به طور وسیعی پذیرفته شده است. اهمیت بازی در اوایل کودکی را نمی‌توان دست کم گرفت زیرا بازی برای رشد کودک و تقویت هوش بدنی جنبشی او ضروری است.
ورزش و بازی، سلامت جسمی انسان را تضمین می‌کند. انجام فعالیت‌های ورزشی باعث ایجاد نظم و هماهنگی حرکات بدن می‌شود.
عضلات بدن تقویت می‌شود و خستگی دیرتر بروز می‌کند. فعالیت بدنی و ورزش خستگی روحی و فشارهای عاطفی را کاهش می‌دهد.
کودکان در حال رشد هستند و بازی فیزیکی و ورزش برای سلامتی آنها ضروری است. کودک دبستانی نیاز بیشتری به فعالیت و جنب و جوش دارد و بیش از چند دقیقه نمی تواند در یک جا بنشیند و یا به یک موضوع توجه کند.
در نتیجه اگر کودک فعالیت بدنی نداشته باشد نمی‌تواند توجه خود را هم به چیزی معطوف کند و چیزی یاد بگیرد. عدم تحرک هم مانع رشد جسمی کودک می‌شود و هم به دلیل عدم توجه مانع رشد شناختی او می‌شود.
نقش بازی در رشد جسمی کودک
رشد و نمو استخوان‌ها نیاز به تحرک بدنی دارد. تحرک بدنی در رشد استخوان‌بندی، کنترل وزن، سلامت فکری و ذهنی و تمرکز حواس کودک نقش مهمی دارد.
کم تحرکی علاوه بر اینکه کودک را در معرض خطر ابتلا به بیماری های فشار خون، دیابت، نامنظمی هورمو های رشد، مشکلات تنفسی قرار می‌دهد بلکه عامل ایجاد مشکلات روحی مثل کاهش اعتماد به نفس و مشکلات اجتماعی نیز می‌شود.
بر اساس تحقیقات هر چه میزان فعالیت بدنی کودک دبستانی بیشتر باشد، عملکرد تحصیلی او بهتر است. و به عقیده محققان کودکان دبستانی که فعالیت بدنی بیشتری دارند به احتمال کمتر در بزرگسالی به بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا می‌شوند.
فعالیت جسمی در سلامت ذهنی و روانی کودک هم موثر است. باعث بهبود خلق و کیفیت سلامتی کودک می‌شود.
انجام فعالیت‌های ورزشی منظم با افزایش خون‌رسانی به اندام‌ها، و افزایش ترشح هورمون رشد بر عملکرد شناختی ذهن تاثیر مثبتی می‌گذارد و بهبود عملکرد شناختی فعالیت‌های تحصیلی کودک را بهبود می‌دهد.
بر اساس تحقیقات در مورد نقش بازی در رشد کودک، انجام 30 دقیقه تمرین‌های بدنی 10 درصد کارکرد مهارت حل مسئله را افزایش می‌دهد.
میزان و روش مناسب بازی و فعالیت ورزشی برای کودکان
ورزش با افزایش کارکرد سلول‌های عصبی و محافظت از آنها بر یادگیری تاثیر مثبت دارد. کودک را به انجام فعالیت‌های بدنی ترغیب کنید. تا به جای تماشای تلویزیون، بازی با کامپیوتر و موبایل، به بازی های مفید بدنی مشغول شود.
کودکان چاق و دارای اضافه وزن بهتر است روزانه 30 دقیقه الی یک ساعت ورزش کنند تا کمی از کالری‌های اضافی را بسوزانند. اما بسیار بهتر است که مقدمات چاقی کودک را فراهم نکنید تا ناگزیر از دادن رژیم به او شوید.
به همین دلیل بهتر است بعد از ساعات مدرسه و در تعطیلات آخر هفته به او فرصت انجام فعالیت‌های بدنی و انتخاب بازی مورد علاقه‌اش داده شود. اگر کودک خودش بازی و ورزش مورد علاقه‌اش را انتخاب کند، در آن ورزش موفق‌تر است و با انگیزه بیشتری به آن می‌پردازد.
نقش بازی در رشد کودک از نظر رشد اجتماعی نیز مهم است. کودکان می‌توانند با هم بازی کنند و این بازی های گروهی نقش مهمی در کسب مهارت های اجتماعی آنان دارد. می‌توانید با اتخاذ سبک زندگی مناسب خود فعالیت بدنی را در برنامه‌های روزانه خانواده بگنجانید و شما هم با آنها بازی یا ورزش کنید.
بازی و ورزش در مدرسه
بهتر است فعالیت های ورزشی به گونه ای باشد که عملکرد و تناسب بدن کودک شما را فراهم کند. سعی کنید ورزش کودکان بی‌خطر و با توجه به مهارت هایی که دارند انتخاب شود. و تا حد ممکن آسان و ساده باشد. و الا ممکن است آنها را به خطر بیندازد.
کودکان سال‌های اول تا سوم دبستان بهتر است فقط در مسابقات داخلی مدرسه شرکت کنند. آنها در ابتدای راه هستند و مهارت های کمی دارند و اغلب بازنده می‌شوند. اما باید کنار آمدن با ناامیدی و شکست را هم بیاموزند. بنابراین شکست آن ها را بزرگ جلوه ندهید.
در این سن تنها آشنا شدن با انواع ورزش‌ها کافی است تا بعدا بتوانند علایق خود را بیابند و در رشته مورد نظرشان تلاش کنند.
کودکان سال‌های اخر دبستان می‌توانند با انتخاب رشته مورد علاقه‌شان به کسب مهارت های پیچیده‌تر بپردازند . با مربیان متخصص‌تر کار کنند و در مسابقات شرکت کنند و در برنامه‌های ورزشی حضوری جدی‌تر داشته باشند.
کودکان دبستانی می توانند روزی یک ساعت بازی یا ورزش کنند. آنها به این میزان فعالیت روزانه نیاز دارند.
نکات مفید و کاربردی درباره فعالیت بدنی کودکان
- کودک را به ورزش کردن ترغیب کنید. می‌توانید با هم ورزش کنید .
- والدین و مربیان ورزشی بهتر است پیش از شروع ورزش یا بازی اصول و قوانین را برای کودکان تشریح کنند.
- مربیان ورزشی و والدین بهتر است پیش از شروع ورزش یا بازی محیط را امن و مساعد کنند تا خطر جانی برای کودکان ایجاد نشود.
- به کودکان بیاموزید که قبل از ورزش کمی بدن خود را گرم کنند و پس از اتمام نیز بدن خود را سرد کنند. تا کمترین آسیب جسمی به آنها وارد نشود.
- کودکان کم سن و سال فقط ورزش‌های سبک انجام دهند تا مشکلی برای استخوان‌های آنها پیش نیاید.
- در سن مدرسه بدنسازی اصلا توصیه نمی‌شود.
- دویدن ساده‌ترین ورزش است که کودکان به راحتی درپی آن هستند. کودک را از دویدن محروم نکنید.
- نرمش و انجام حرکات موزون را از خردسالی به کودک خود بیاموزید .
- شنا اندام‌ها را زیبا و عضلات را تقویت می‌کند. خون را به تمام قسمت‌های بدن می‌رساند و از آنجا که شنا کردن نیازمند تنفس عمیق است تاثیر آرامش‌بخشی هم برای کودک دارد. و بر هیچ قسمت بدن نیز فشار زیادی وارد نمی‌کند.
- دوچرخه سواری عضلات پاهای کودک را تقویت می‌کند.
- پیاده‌روی با افزایش کارایی بدن اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را تسریع می‌کند.
- اجازه دهید کودکان قبل از پرداختن به تکالیف مدرسه کمی بازی کنند.
تهیه کننده : خانم نجمه حسینی، آموزگار پایه اول دبستان دخترانه امام حسین ( ع ) شماره (1)
تایید کننده: سرکار خانم شیروان پیروز– معاونت آموزشی