مقدمه : دانش آموزان زيادي وجود دارند كه در درس املا دچار مشكل هستند و نسبت به تعداد غلط هايي كه مرتكب مي شوند نمرات كمتري دريافت مي كنند.
معمولاً معلمان و والدين براي تقويت املا آنان به راههاي زير متوسل مي‌شوند به كودك پند و اندرز مي دهند و از آنان كوشش بيشتري طلب مي كنند.
۱- كودك را تحقير، سرزنش و مؤاخذه مي كنند .
۲- به سرزنش و انتقاد معلّم مي پردازند.
۳- هر كدام از والدين ، والد يا عضو ديگري از خانواده را مقصر مي نمايند.
۴- هر كودك مي خواهند شكل صحيح كلماتي را كه در نوشتن آن مرتكب اشتباه شده است بارها بنويسد .
5- از دانش آموز مي خواهند يك جمله بنويسد كه در آن مشكل صحيح كلمه‌اي كه در املا غلط نوشته است به كار رود .
۶- از وي مي خواهند تا واژه درست مورد نظر را يا فقط حرفي از آن واژه را كه قبلاً نوشته شده است با رنگ قرمز يا رنگ مشخص ديگري چند بار بنويسد تا در ذهنش پايدار بماند.
نصيحت و سرزنش به نتيجه مثبتي نخواهد انجاميد امّا اگر دانش آموز درس مورد نظر را بارها و بارها تمرين كند و شكل صحيح كلمه را بارها و بارها بنويسد و يا آن كلمه بارها و بارها در داخل يك جمله بكار ببرد البته خواهد آموخت و امكان اشتباه مجددش كاهش خواهد يافت .
امّا آيا تمرين هاي مكرر باعث يادگيري كودك در واژه هاي ويژه اي كه تمرين كرده است، مي شود ؟
آيا اين يادگيري به ساير دسته ها و واژه ها نيز اتصال مي يابد ؟
واقعيت اين است كه انواع اشتباهاتي كه كودك مرتكب مي شوداز يك نوع و يك نسخ نيستند.
تا بتوان با اتخاذ يك روش همه آن اشتباهات را از بين برد و به پيشرفت وي اطمينان يافت
بعد از اطمينان از عادي بودن هوش دانش‌آموز بايد اشتباهات املاهاي متعدد دانش‌آموز را از روي دفتر وي يادداشت كنيم
به عنوان مثال اگر دانش آموز تا به حال ۱۰ املا نوشته است تمام اشتباهاتي را كه در آن املاها مرتكب شده يادداشت كنيم و علت و علل آن ها را بيابيم .
اشكالات املايي دانش آموزان:
بطور كلي اشكالات املايي دانش آموزان يا ناشي از محيط است، يا از خود فرد سرچشمه مي گيرد و يا به معلّم و شيوه آموزش او بر مي گردد .
اشكالات املايي دانش آموزان از ديدگاه روان شناختي از موارد زير سرچشمه مي گيرد:
۱-نارسا نويسي
۲- ضعف در حافظه‌ي ديداري
۳-ضعف در حافظه‌ي توالي ديداري
۴- ضعف در تميز ديداري
۵-ضعف در حساسيت شنوايي و شنيداري (غلط سمعي)
۶-ضعف در حافظه‌ي شنوايي
۷-ضعف در دقّت و توجه (عدم دقّت )
۸-قرينه نويسي
۹- وارونه نويسي
۱۰- مشكلات مربوط به آموزشي
ضعف در نارسا نويسي :
نارسا نويسي يعني نامتناسب بودن شكل ظاهري كلمه ها، هم اندازه نبودن حروف
كوشش كوشش هاي خوشحال
عدم رعايت فاصله مناسب بين حروف و اجزاي كلمه مانند :
د وباره دوباره
اشتباه نويسي شكل ظاهري حروف (ط) مانند لب طالب
– بسيار نزديك بودن بازو به بدن
– بسيار سفت گرفتن شست
الف : كج نويسي بيش از حد علل
-دور بودن خيلي زياد نوك قلم از انگشتان
– صحيح نبودن جهت كاغذ
درست نبودن جهت حركت قلم
-بسيار دور بودن بازو از بدن
ب : راست نويسي بيش از حد علل
– بسيار نزديك بودن انگشتان به سر قلم
– هدايت قلم به تنهايي توسط انگشتان سبابه
– ناصحيح بودن جهت كاغذ
پ : پرفشار نوشتن علل – فشار دادن بيش از حد انگشت سبابه
– استفاده از قلم نامناسب
– نازك بودن بيش از حد قلم
ت :كم رنگ نويسي بيش از حد علل- بيش از حداوريب ياراست نگه داشتن قلم
– چرخش نوك قلم به يك سمت
– قطر بيش از حد قلم
ث : زاويه دار نويسي بيش از حد علل – سفت بودن بيش از حد شست
– بيش از حد شل نگه داشتن قلم
– حركت بيش از حد كند قلم
ج : نامرتب نويسي بيش از حد علل– نبودن آزادي حركت
– حركت بيش از حد كند دست
– محكم گرفتن قلم
– نادرست يا ناراحت بودن وضعيت
ح : فاصله گذاري بيش از حد علل- پيشرفت بيش از حد سريع به سمت چپ
– حركت بيش از حد و سريع جانبي
راههاي تقويت و درمان مربوط به نارسا نويسي :
۱- روان نويسي در اختيار دانش آموز قرار داده تا خطوطي به دلخواه رسم كند .
۲- يك وايت برد كوچك در اختيار كودك قرار داده تا به دلخواه نقاشي يا خطوطي را رسم كند .)
۳- گچ نرم و مناسب در اختيار كودك قرار داده تا خطوط و نقاشي رسم كند .
۴- به وضعيت نشستن در هنگام انجام تكاليف نوشتن توجه كرده تا اصلاح گردد. (كوتاه قد )
۵- نحوه گرفتن مداد بايد آموزش داد. (مداد بين انگشت شست و انگشت اشاره قرار گرفته و از بالاي سمت تراشيده شده براي كلاس اولي ها)
براي تقويت عضلات كوچك و بزرگ دست فعاليتهاي زيرپيشنهاد مي گردد:
۱- خمير بازي ، با خمير وسيله اي مثل ديگ- بشقاب – آدم و … درست كند .
۲- كاغذهاي باطله يا كاغذهاي روزنامه با دست هايش مچاله كرد .
۳- كاغذهاي باطله يا كاغذ هاي روزنامه را قيچي نمايد (قيچي نوك پهن) (مهارت حركتي) (بريدن حروف و اشكال)
۴- زيپ، دكمه هاي لباس و بند كفش خودش را باز و بسته كند .
۵- در محلي كه ماسه يا خاك نرم وجود دارد به كمك چوب خطوط رسم كند .
۶- تعدادي پيچ و مهره داده تا آنها را باز و بسته كند .
۷- با گل رس تميز بازي كند و چيزهاي مختلفي بسازد .
۸- يك سري خطوط موازي با فاصله كم و زياد رسم شود تا وسط هر دو خط موازي يك خط راست رسم كند.
۹- از دانش آموز بخواهيد شكل هاي نقطه چين را پر رنگ كند.
براي تقويت هماهنگي چشم و راست فعاليتهاي زير پيشنهاد مي گردد:
۱- يك توپ پلاستيكي ۳-۲ متري كودك قرار داده واز او بخواهيد تا بدود و توپ را شوت كند. (برتري پا)
۲- كاغذ يا مقوايي را به شكل استوانه به قطر نيم تا يك سانتي متر درست كرده و به كودك بدهيد از داخل سوراخ آن يك هدف ريز را نگاه كند.
۳- نخ و سوزن پلاستيكي : نخ را از داخل سوراخ سوزن عبور دهد (هماهنگي چشم – دست )
۴- انداختن توپ بسكتبال (توپ ابري) به شرط اينكه سر و صدا مزاحمت براي ديگران نباشد .
۵- ميخ زدن به چوب و تخته
۶- بازي با توپ پي پونگ يا پلاستيكي گرد و نرم و يا هفت سنگ بازي با يك توپ .
۷- بازي دو پرتغال و تيله بازي (هماهنگي دست و چشم )
ضعف در حافظه‌ي ديداري :
يعني غلط نويسي حرف در حروف هم صدا يا حروف يك صدا و چند شكلي‌هاست .
مثل (س ص- ق غ- هـ ح- ظ ذ ز ض – ت ط – ء ع )
اسحاب اصحاب ، بشغاب بشقاب ، بحار بهار
تهیه کننده : خانم عفیفه خاکبیز ، آموزگار پایه سوم دبستان دخترانه امام حسین ( ع ) شماره (۱)
تایید کننده: سرکار خانم شیروان پیروز– معاونت آموزشی