آموزش مهارتهای زندگی در سالهای 1979و با اقدامات آقای دکتر گیلبرت بوتوین آغاز شد . وی در این سال یک مجموعه آموزش مهارت های زندگی برای دانش آموزان تدوین نمود،که با استقبال فراوان متخصصان بهداشت روان مواجه گردید .
این برنامه آموزشی به دانش آموزان یاد می داد،که چگونه با استفاده از مهارت های رفتارجرأت مندانه ،تصمیم گیری کنند و در مقابل پیشنهادهای مخرب از سوی همسالان مقاومت نمایند.
در واقع هدف بوتوین طراحی یک برنامه واحد پیشگیری اولیه بود . مطالعات بعدی نشان داد آموزش مهارتهای زندگی در صورتی به نتایج مورد نظرختم می شود که ، همه ی مهارت ها به فرد آموخته شود .
چرا مهارت های زندگی اهمیت دارند ؟
مهارت های زندگی ،نوعی تمرین رفتاری که به بهتر بودن واکنش ها و رفتارهای فرد در موقعیت های زندگی کمک می نماید . در واقع همه ی افراد ضعفها و نواقص رفتاری دارند که موجب آسیب های زیادی در ارتباط شان با دیگران خواهد شد و آموزش این مهارت ها فرد را قادر می سازد به طور مؤثر با کشمکش های زندگی رو به رو شود و آنها را حل و فصل نمایند.
10 مهارت اصلی وپایه به اختصارعبارتند از :
1) مهارت خودآگاهی :
توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات ، ویژگی های مثبت و منفی ، توانایی ها و ناتوانی هاست .هدف این مهارت این است که فرد با تعمق در تمامی ویژگی های خود بنگرد و تصمیم بگیرد که چگونه باشد .مهارت خودآگاهی به انسان کمک می کند تا بتواند احساسات خود را شناسایی و آنها را کنترل نماید . مهارت خود آگاهی و تسلط برآن می تواند از ابتلای دانش آموزان به بیماری های روانی و آسیب های اجتماعی مانند: بزهکاری ،خشونت و…جلوگیری نماید .
2) مهارت همدلی :
همدلی یا هم حسی به معنی ، تلاش برای فهم موقعیت زندگی دیگران است . هر گاه عضوی از اعضای جامعه انتظار داشته باشد که دیگران او را با تمام ویژگی ها و خصلت ها بپذیرند ، خودش هم باید توان فهم عقاید ، باورها و احساسات دیگران را داشته باشد .
3) مهارت مقابله با هیجان ها :
این توانایی فرد را قادر می سازد تا هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص داده ، نحوه ی تأثیر هیجان ها بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسبی به هیجان های مختلف نشان دهد . در بیشتر اوقات از حالات روحی خود به طور درست خبر نداریم و از دو واژه حال خوب و بد صحبت می کنیم . مثلا: غمگینی ، کسل بودن، افسردگی ،شادی، حسرت و…
چنانچه با حالات هیجانی مثل ، غم ،خشم و اضطراب درست برخورد نشود ، این هیجان ها تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی داشته و پیامدهای منفی به دنبال دارد .
4) مهارت مقابله با استرس :
یکی دیگر از مهارتها ، مهارت مقابله با استرس است . ناتوانی کودکان و نوجوانان در برخورد صحیح با استرس ها باعث می شود تا به آسیب های جسمانی و روانی اجتماعی متعددی
مبتلا شوند .
5) مهارت تصمیم گیری :
بدون تردید تصمیم گیری یکی از مهم ترین مهارت های زندگی است ، زیرا فرد همواره باید یک راه را از میان راه های گوناگونی انتخاب نماید ، اما اگر شخص مهارت کافی نداشته باشد ، قادربه تصمیم گیری نخواهد بود و یا تعارض ها و تنش های ناشی از آن را تحمل خواهد نمود یا با تصمیم گیری غیر منطقی و نادرست با افسردگی و سیر ناراحتی ها دچار خواهد شد .
اهم موارد تصمیم گیری در جامعه مربوط به شغل ،رشته تحصیلی و… خواهد بود .
6) مهارت حل مسأله :
زندگی را می توان پیاپی مواجه شدن با مسائل و تلاش برای حل آنها دانست.حل موفقیت آمیز مسائل زندگی به اعتماد به نفس بیش تر و آرامش خود منجر می شود. حل مسأله فرد را قادر می سازد به طور سازنده با مشکلات زندگی خود مواجه شود .
7) مهارت ارتباطات اجتماعی و بین فردی :
شاید بتوان گفت ارتباط یکی از قدیمی ترین و در عین حال عالی ترین دستاورد بشر بوده است . ارتباط در گذشته و برای انسان اولیه ، علاوه بر کارهایی که در جهت حفظ حیات و یاری گرفتن از دیگران داشته ، زمینه ساز فعالیت های اجتماعی و سر آغازی برای زندگی اجتماعی بوده است .ارتباط اساساً میان دو یا چند نفر اتفاق می افتد، که به وسیله آن دانش ،عقاید یا تجارب خود را در زمینه اتفاقات گذشته ، احتمالات آینده ، موضوعات خاص را به یکدیگر منتقل می کنند .
8) مهارت تفکر خلاق :
خلاقیت ، توانایی فرد به تولید ایده ها ، نظریه ها ، بینش ها یا اشیا جدید و بدیع و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه هاست ، که توسط متخصصان اصیل و از نظرعلمی زیبا شناسی ، تکنولوژی و اجتماعی با ارزش است .
9) مهارت تفکر نقادانه :
تفکر انتقادی یا نقادانه ،توانایی تحلیل اطلاعات و تجارب است . آموزش این مهارت فرد را قادر می سازد تا در برخورد با ارزش ها فشار گروه و رسانه های گروهی مقاومت نماید و از آسیب های ناشی از آن در امان بماند .
10) مهارت ارتباط مؤثر :
این توانایی به فرد کمک می کند تا بتواند کلامی و غیر کلامی و مناسب با فرهنگ جامعه و موقعیت، خود را بیان و ارتباط سالم و سازنده برقرار نماید .
اهداف اصلی مهارتهای زندگی
در حقیقت ، اهداف اصلی برنامه آموزشی مهارت های زندگی ، پیشگیری از آسیب های اجتماعی و ارتقای سطح بهداشت روان افراد جامعه است .با آموزش مهارت های زندگی در واقع فرزندانمان مقابل ناهنجاریهای زندگی واکسینه می شوند و توانایی مقابله با آنها را دارند .
تأیید کننده : معاون آموزشی سر کار خانم رضایی
تهیه و تنظیم : مشاور آموزشگاه نرجس جعفری